جنگ عراق و همین‌طور ناکامی ارتش رژیم صهیونیستی در لبنان نشان داد که کم‌کم دوران سلاح‌های کلاسیک به‌سر رسیده و باید در انتظار تحولات تازه‌ای بود. سلاح‌های لیزری یا دقیق‌تر سلاح‌های «با انرژی هدایت‌شده» ظاهرا قدم بعدی است.
تکنولوژی‌ای که به‌جز آمریکا خیلی از کشورهای جهان به‌دنبال‌اش هستند.پس از چندین سال بررسی و صرف میلیون‌ها دلار هزینه برای تحقیق و توسعه، بالاخره این سلاحها دارند وارد میدان نبرد می‌شوند. حالا می‌خواهیم بدانیم که این سلاحها چه هستند و چگونه کار می‌کنند و آیندة جنگ‌افزارها را چگونه رقم می‌زنند.
همان‌‌طور که از نام سلاح‌های با انرژی هدایت شده بر می‌آید، اتکای آن‌ها بر نوعی انرژی است که می‌توان آن را با لیزر، فرکانس رادیویی یا پرتوهای ذرات هسته‌ای تأمین کرد.
طرفداران این سلاحها می‌گویند این سیستم، در مقایسه با سلاح‌های فعلی، سرعت بیشتر، دقت بالاتر و ایمنی بهتری دارند.
ایده ساخت سلاح لیزری حداقل به یک قرن پیش میرسد. در اوایل قرن بیستم بود که فیزیک‌دان معروف، نیکلا تسلا که واحد انرژی مغناطیسی به نامش است، این نظریه را ارائه داد که فرستنده‌های قدرت بی‌سیم را می‌توان به صورت یک سیستم هجومی به کار برد.
انفجار مهیبی راکه در سال 1908 در روسیه اتفاق افتاد و هنوز علت آن مشخص نشده، به آزمایش ایده تسلا هم نسبت می‌دهند. اما خیلی از دانشمندان هم می‌گویند که آن حادثه بر اثر اصابت یک شهاب سرگردان به زمین رخ داده است.
دوران لیزر
سلاح‌های لیزری در خط مقدم سلاح‌های انرژی هدایت شده قرار دارند و چندین سال است که نیروهای نظامی به دنبال توسعه انواع این سلاحها در میان سایر امکانات خود هستند.
تابشگرهای لیزری میتوانند سیستم‌های هدف‌گیری خود را بر روی موشکی که به سوی آن‌ها می‌آید بتابانند، اما ممکن است باعث کوری موقت یا دائم استفاده‌کنندگان از سلاح‌های لیزری نیز بشوند.
در حال حاضر سلاح‌های انرژی هدایت شده، خطرات زیادی برای انسان دارند. مثلا سلاح‌هایی که روی بالگردهای هجومی جدید ارتش بریتانیا نصب شده، در مواردی که می‌خواهند از سیستم نشانه‌گیری لیزری استفاده کنند، قابلیتشان به شدت محدود میشود، چون لیزری دارند که اثرات زیانباری برای چشم خدمه و سایر افراد نزدیک به آن‌ها دارد.
به همین دلیل هم هست که در صورت وجود نیروهای پیاده در میدان جنگ، معمولا از این نوع سلاحها استفاده نمی‌شود.
این سلاحها موضوع پروتکل سلاح‌های لیزری کورکننده هستند که به کنوانسیون ژنو اضافه شده است. صلیب سرخ دائما انواع سلاح‌های انرژی هدایت شده که تازه اختراع میشود را ارزیابی می‌کند تا استفاده از آن‌ها ناقض کنوانسیون ژنو نباشد. برای همین یک کمیتة ارزیابی برای این کار تأسیس شده‌است.
با این حال چنین محدودیتی شامل حال همه سیستم‌های لیزری نظامی نمی‌شود. یک نوع از این سیستم‌ها که در حال حاضر، کاربرد محدودی دارد، برای موارد کاملا غیرجنگی استفاده میشود.
این سیستم که زئوس نامیده میشود، یک لیزر نصب شده بر روی وسیلة نقلیه است که میدان نبرد یا منطقة درگیری را پس از تمام‌شدن درگیری، جست‌وجو و پاکسازی و ایمن می‌کند.
این وسیلة لیزری، مین‌های زمینی و بمب‌های منفجر نشده را نابود می‌کند. این لیزر که برد مؤثر آن به 250 متر میرسد، سلاح را تا حد احتراق مواد داخل آن گرم می‌کند. زئوس فعلا در اختیار ناتو است.
وسیلة دفاعی دیگری که احتمالا پیش از پایان دهة کنونی میلادی به میدان نبرد وارد خواهد شد، لیزر تاکتیکی با انرژی زیاد است. این وسیله که روی کامیون قرار می‌‌گیرد می‌تواند رگبار انرژی را به‌سوی هدف شلیک کند.
این رگبار برای از بین بردن راکت‌های برد کوتاه و گلوله‌های توپ در حال پرواز، کافی است. کشتی‌های نیروی دریایی هم میتوانند از این وسیله استفاده کنند تا خود را از خطر موشک‌ها حفظ کنند. همچنین میشود این‌ها را روی هواپیما نصب کرد. نیروی هوایی آمریکا تا سال 2010، تعداد 7 هواپیمای ABL (لیزر هوا برد) را به کار خواهد گرفت.
این سیستم، روی هواپیمای بوئینگ747 اصلاح شده نصب میشود. این هواپیما برای مقابله با تهدید موشک‌های بین‌قاره‌ای به کار می‌روند. سیستم ABL موشک را پیش از شلیک لیزر و از فاصله‌ای حدود 300کیلومتری ردیابی می‌کند و باعث انفجار موشک در همان سرزمین دشمن میشود. همچنین می‌توان از این سیستم برای هدف‌گیری اجسام روی زمین هم استفاده کرد.
سیستم‌های لیزری، نقاط ضعفی هم دارند. مثلا نمی‌توانند پشت ابرها یا در هنگام وجود دود هم مؤثر باشند. البته قیمت بالای آن‌ها نیز یک معضل است. هزینة کل ساخت و به‌کار‌گیری سیستم ABL در طی یک ربع قرن (از سال 2010 تا 2035) به 19 میلیارد دلار میرسد.
کشتار آرام
سلاح‌های فرکانس رادیویی، از قبیل امواج میکروویو پرانرژی، محدودیت‌های سلاح‌های لیزری را ندارند و میتوانند با شکستن یا خراب کردن تجهیزات حیاتی الکترونیک، قابلیتِ به اصطلاح کشتار نرم و آرام را فراهم سازند.
اهمیت این قضیه در جنگ‌های امروز این است که میشود به این ترتیب، زیرساخت‌های صنعتی_نظامی دشمن را موقتا از کار انداخت. ناتو سال1999 درجنگ کوزوو از سلاح جدیدی از این نوع استفاده کرد تا گلوله‌های فلزی را روی شبکه‌های برق یوگسلاوی سابق بپاشد و آن را موقتا از کار بیندازد.
امواج میکروویو را می‌توان به عنوان یک سپر دفاعی نیز به کار گرفت تا موشک‌های هدایت شدة دشمن و تجهیزات مخابراتی او را از کار بیندازد. آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند که می‌توانستند از این سیستم در مقابل حمله‌کنندگان انتحاری به ناوشکن USS Cole در اکتبر2000 در یمن هم استفاده کنند که البته این کار را نکردند.
به‌این ترتیب با این امواج می‌توان مدت‌ها پیش از آن‌‌که مهاجمین به محدودة خطرآفرینی نزدیک شوند، موتور وسیلة آن‌ها را از کار انداخت.
آتشبار صدا
شکل دیگری از سلاح‌های انرژی هدایت‌شده که در حال ساخت است، آتشبار آکوستیکی است که برای کاربردهای تسلیحاتی غیر مرگبار ساخته شده است. این سلاح از امواج صوتی مافوق صوت یا مادون صوت استفاده می‌کند تا اثراتی از ناراحتی و تهوع گرفته تا ناتوانی کوتاه مدت ایجاد کند.
پرتاب ذرات هسته‌ای
پیچیده‌ترین شاخة تحقیقات انرژی هدایت شده مربوط به استفاده از پرتوهای ذرات هسته‌ای پرانرژی است. یعنی سلاحی که بتواند پرتوهای ذره‌ای مرگبار را تا فاصله‌ای بیش از 200 کیلومتر بفرستد و هر هواپیما یا کشتی پرنده‌ای را که در مسیر آن وجود دارد، از بین ببرد.
قوی‌ترین تأثیر ممکن سلاح‌های پرانرژی، پالس الکترومغناطیس (EMP) است که به وسیلة یک انفجار هسته‌ای به وجود می‌آید. این پالس آن‌قدر انرژی دارد که بتواند سیستم‌های الکتریکی را از کار بیندازد. منابع غیر هسته‌ای نیز میتوانند این تأثیر را در سطح کوچک‌تری، مثلا با استفاده از انرژی میکروویو تولید کنند.
از این امواج می‌توان برای متوقف کردن افراد از ورود به مناطق ممنوعه استفاده کرد. بدین ترتیب که تابش امواج، پوست آن‌ها را تا حدی داغ کند که درد شدید ولی کوتاه مدت ایجاد شود.
روسیه در حال ساختن سلاح پالس الکترومغناطیسی است که کاربردهای ویرانگری دارد. این سلاحها از اشعه گاما استفاده می‌کنند. هسته‌‌‌های عناصر شیمیایی مشخصی را می‌توان به گونه‌ای تحریک کرد که مقدار زیادی انرژی آزاد کند تا به موشک‌های کوچک، نیروی انفجاری مهیبی بدهد.
نوع دیگری از سلاح‌های پالس الکترومغناطیس هم از سال 1993 در دست بررسی است. این سلاح الکترومغناطیس از قدرت پالسی استفاده می‌کند تا ذرات را با سرعت‌های بسیار زیاد و در فواصلی فراتر از آن‌چه گلوله‌های انفجاری میتوانند برسند، پرتاب کند.
بمب‌ها و گلوله‌ها از دور خارج شدهاند و پرتوهای لیزری و سلاح‌های پالس الکترومغناطیس جایگزین آن‌ها شدهاند. درست عین یک داستان علمی-تخیلی که واقعیت پیدا کرده باشد.
منبع: ماهنامة‌فوکوس/ اکتبر 2006
